Menntaskólinn á Egilsstöðum er jafnréttissinnaður vinnustaður þar sem samskipti fólks eiga að einkennast af virðingu. Einkunnarorð skólans eru: Gleði, virðing og jafnrétti. Jafnréttisstefna skólans byggir á lögum um jafnan rétt karla og kvenna nr. 10/2008 sem og lögum um jafna meðferð á vinnumarkaði sem tóku gildi 1. september 2018. Stefnan er sett fram með það að markmiði að koma á og viðhalda jafnrétti á öllum sviðum skólastarfsins svo að allir einstaklingar, starfsfólk jafnt sem nemendur, eigi jafna möguleika á að njóta hæfileika sinna og fólki sé ekki mismunað. Allir skipta máli í Menntaskólanum á Egilsstöðum og rödd allra á að heyrast. Með lögum um jafna meðferð á vinnumarkaði nr. 86/2018 er skýrt kveðið á um bann við allri mismunun fólks á vinnumarkaði, hvort heldur beina eða óbeina, á grundvelli kynþáttar, þjóðernisuppruna, trúar, lífsskoðunar, fötlunar, skertrar starfsgetu, aldurs, kynhneigðar, kynvitundar, kyneinkenna eða kyntjáningar.
Jafnréttissjónarmið endurspeglast í stefnumótun skólans og ákvörðunum á öllum sviðum hans. Öllum innan skólans býðst fræðsla um jafnréttismál. Jafnréttisstefnunni er ætlað að breyta viðhorfi til hefðbundinna kynjamynda og vinna gegn gamaldags og neikvæðum staðalímyndum. Markmiðið er að stuðla að jöfnum rétti og jöfnum tækifærum allra óháð kyni, kynhneigð, hverskyns fötlunum, litarhætti, uppruna eða öðrum þáttum. Jafnréttisstefnu skólans er framfylgt með jafnréttisáætlun.
Tekið er mið af kynjasjónarmiðum og starfsmönnum gert kleift að samræma vinnu og fjölskyldulíf, t.d. með sveigjanlegum vinnutíma, hlutastörfum eða annarri vinnuhagræðingu eftir því sem við verður komið. Þegar fjallað er um líðan starfsfólks á vinnustað og starfsanda er tekið mið af jafnrétti.
Grunnþættir aðalnámskrár endurspeglast í starfsemi skólans og skólabrag. Lögð er áhersla á að þeir séu sýnilegir í skólastarfinu og birtist í öllum námsgreinum. Efnisval og inntak námsins mótast af grunnþáttunum og starfsfólk skólans hefur grunnþættina ávallt til hliðsjónar í sínum störfum. Reglulega er lögð fyrir starfsfólk könnun um stöðu jafnréttismála innan skólans.
Við skólann starfar jafnréttisfulltrúi sem fylgir eftir jafnréttisstefnu skólans. Honum til aðstoðar er jafnréttisnefnd.
Í Menntaskólanum á Egilsstöðum starfar jafnréttisfulltrúi sem fylgir eftir stefnu skólans í jafnréttismálum og fylgist með þróun jafnréttismála innan sem utan skóla. Ráðið er í starf jafnréttisfulltrúa til tveggja ára að undangenginni auglýsingu innan skóla. Jafnréttisnefnd starfar með jafnréttisfulltrúanum og er honum ráðgefandi varðandi jafnréttismál. Fulltrúar starfsfólks í jafnréttisnefnd eru kosnir á skólafundi ár hvert. Í nefndinni sitja tveir nemendur af mismunandi kynjum og tveir starfsmenn, einnig af mismunandi kynjum, ásamt jafnréttisfulltrúa sem sinnir formennsku. Fulltrúar nemenda eru tilnefndir af Nemendaráði ME. Nemendur koma einungis að þeim málum sem snerta málefni þeirra beint.
Helstu verkefni jafnréttisnefndarinnar eru að:
Jafnréttisfulltrúi tekur árlega saman greinargerð um jafnréttisstarf skólans.
Jafnréttisáætlun þessi er gerð í samræmi við 18. grein laga um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla nr. 10/2008. Í 28 gr. laganna er sérstök áhersla lögð á bann við hvers konar mismunun á grundvelli kyns í skólum og öðrum mennta- og uppeldisstofnunum. Í 23. gr. laganna segir að kynjasamþættingar skuli gætt við alla stefnumótun og áætlanagerð í skóla- og uppeldisstarfi, þar á meðal íþrótta- og tómstundastarfi. Á öllum skólastigum skuli nemendur hljóta fræðslu um jafnréttismál þar sem m.a. skal lögð áhersla á að búa bæði kynin undir jafna þátttöku í samfélaginu, svo sem í fjölskyldu- og atvinnulífi. Kennslu- og námsgögn skulu þannig úr garði gerð að kynjum sé ekki mismunað og í náms- og starfsfræðslu og við ráðgjöf í skólum skulu piltar og stúlkur óháð kyni hljóta fræðslu og ráðgjöf í tengslum við sömu störf. Skylt er að gæta þessa í námi og kennslu, starfsháttum og daglegri umgengni við nemendur.
Í fyrri hluta aðgerðaáætlunarinnar er litið til skólans sem vinnustaðar og í seinni hlutanum sem menntastofnunar.
Jafnréttisáætlunina skal endurskoða á þriggja ára fresti.
Jafnréttisáætlun þessi var endurskoðuð í nóvember 2019.
Alla mikilvægar ákvarðanir sem varða starfsfólk skulu metnar frá jafnréttissjónarmiði. Allt starfsfólk skal hafa jafnan rétt til launa, stöðuveitinga, starfa og þátttöku í nefndum og ráðum. Allt starfsfólk skal njóta jafnra tækifæra til starfsþróunar og endurmenntunar. Viðfangsefni jafnréttisáætlunar skólans tengjast einnig auglýsingum, upplýsingagjöf, kynferðislegri og kynbundinni áreitni og tengslum við starfsmannastefnu.
Starfsmannastefnuna má finna á heimasíðu ME og á innra neti skólans.
Launajafnrétti
Launaákvarðanir eiga að byggja á kjarasamningum og því skal starfsfólk án tillits til kyns fá greidd jöfn laun fyrir sömu eða jafnverðmæt störf. Gæta skal að kynferði hafi ekki áhrif á röðun starfa til launa samkvæmt stofnanasamningum. Starfsmenn skulu njóta sömu réttinda hvað varðar lífeyris-, orlofs- og veikindarétt og önnur starfskjör eða réttindi sem metin eru til fjár, sbr. 19. gr. laga nr. 10/2008. Rök fyrir launamun skulu ávallt vera málefnaleg.
Markmið | Aðgerð | Ábyrgð | Tímaáætlun |
Starfsfólk fái sömu laun og njóti sömu kjara fyrir sömu og jafnverðmæt störf | Innleiða jafnlaunastaðal ÍST85:2012 |
Skólameistari/ |
Innleiðingu lokið Fyrir árslok 2019 |
Komi í ljós munur á heildarlaunum milli kynja skal kanna hvort hann er málefnalegur |
Mannauðsstjóri, fjármálastjóri, jafnlaunanefnd | Stöðumat árlega | |
Leiðrétta ef óútskýranlegur mismunur kemur fram | Skólameistari, mannauðsstjóri, fjármálastjóri | Strax |
Laus störf
Samkvæmt jafnréttislögum skulu atvinnurekendur vinna markvisst að því að jafna stöðu kynja á vinnumarkaði og stuðla að því að störf flokkist ekki í sérstök kvenna- og karlastörf. Sérstaklega er tekið á því að jafna hlut kynjanna í stjórnunar- og áhrifastöðum (18/2008). Menntaskólinn á Egilsstöðum leggur áherslu á að einstaklingum sé ekki mismunað vegna kynferðis við úthlutun verkefna, tilfærslu í starfi, tækifæri til að axla ábyrgð og framgang í starfi.
Markmið | Aðgerð | Ábyrgð | Tímaáætlun |
Starfsfólk hafi jafna möguleika á störfum innan skólans |
Í starfsauglýsingum er störf ókyngreind svo ljóst sé að laus störf standi fólki til boða án tilliti til kynferðis |
Skólameistari, |
Alltaf þegar auglýst er |
Sæki tveir jafnhæfir einstaklingar um starf skal velja einstakling af því kyni sem hallar á |
Skólameistari | Þegar við á | |
Tölfræðilegar upplýsingar um kynjahlutfall í störfum innan skólans séu kynntar |
Greina hlutfall kynja meðal starfsfólks skólans | Jafnréttisnefnd/fulltrúi | Í janúar ár hvert |
Starfsmannastefna, starfsaðstæður og samræming fjölskyldulífs og atvinnu
Jafnréttissjónarmið og leiðir til að vinna að jafnri stöðu kynjanna verður virkur þáttur í starfsmannastefnu skólans. Í starfsmannastefnunni skal taka mið af kynjasjónarmiðum og gera starfsmönnum kleift að samræma vinnu og fjölskyldulíf t.d. með sveigjanlegum vinnutíma, hlutastörfum eða annarri vinnuhagræðingu eftir því sem við verður komið. Einnig skal taka mið af jafnrétti þegar fjallað er um líðan starfsfólks á vinnustað og starfsanda.
Jafnréttisáætlun og starfsmannastefna skólans skulu vera samhljóma í þeim atriðum sem varða jafnréttismál.
Starfsþjálfun og endurmenntun
Samkvæmt lögum 10/2008 20. gr. skal starfsfólk hafa sömu möguleika til endurmenntunar og starfsþróunar óháð kyni.
Kynbundið ofbeldi, kynferðisleg og kynbundin áreitni
Kynbundið ofbeldi, kynferðisleg og kynbundin áreitni er ekki liðin í ME. Samkvæmt 22. gr. jafnréttislaga (10/2008) skulu stjórnendur grípa til sérstakra ráðstafana til að koma í veg fyrir að starfsfólk og nemendur verði fyrir kynbundnu ofbeldi, kynbundinni og kynferðislegri áreitni og ofbeldi á vinnustaðnum og í skólanum. Skv. 2. gr. jafnréttislaga (10/2008) er kynbundin áreitni skilgreind sem hegðun sem tengist kyni þess sem fyrir henni verður, er í óþökk viðkomandi og hefur þann tilgang eða þau áhrif að misbjóða virðingu viðkomandi og skapa aðstæður sem eru ógnandi, fjandsamlegar, niðurlægjandi, auðmýkjandi eða móðgandi fyrir viðkomandi. Kynferðisleg áreitni er hvers kyns kynferðisleg hegðun sem er í óþökk þess sem fyrir henni verður og hefur þann tilgang eða þau áhrif að misbjóða virðingu viðkomandi, einkum þegar hegðunin leiðir til ógnandi, fjandsamlegra, niðurlægjandi, auðmýkjandi eða móðgandi aðstæðna. Kynbundið ofbeldi er ofbeldi á grundvelli kyns sem leiðir til eða gæti leitt til líkamlegs, kynferðislegs eða sálræns skaða eða þjáninga þess sem fyrir því verður, einnig hótun um slíkt, þvingun eða handahófskennda sviptingu frelsis, bæði í einkalífi og á opinberum vettvangi.
Allir starfsmenn og nemendur eiga rétt á því að komið sé fram við þá af virðingu og þeir sæti ekki kynbundnu ofbeldi, kynferðislegri og kynbundinni áreitni, einelti né öðru ofbeldi. Verði starfsmaður eða nemandi fyrir kynbundnu ofbeldi, kynferðislegri og kynbundinni áreitni eru þeir hvattir til að láta skólameistara, jafnréttisfulltrúa eða annan stjórnanda skólans vita. Bregðast skal stax við og vinna slík mál eftir viðbragðsáætlun eineltismála.
Fræðsla um jafnrétti
Nemendur fái fræðslu um jafnréttismál og þeim bent á leiðir til að koma auga á og vinna gegn hvers konar misrétti. Hvetja skal nemendur til að kanna námsleiðir og hlutverk sem ekki eru „dæmigerð“ fyrir kynin og draga menningarbundin kynhlutverk í efa m.a. með náms- og starfsráðgjöf sem allir nemendur skólans skulu eiga aðgang að. Hvetja skal kennara til að skoða námsefni sitt t.d. með tilliti til úreltra staðalmynda og að aðeins sé gert ráð fyrir gagnkynhneigð.
Jafnrétti í skólastarfi
Gæta skal að samþættingu kynjasjónarmiða í kennslu og stuðla að sjálfsvirðingu og sjálfstæði óháð kyni. Grunnþættir aðalnámskrár: jafnrétti, læsi, sjálfbærni, heilbrigði og velferð, lýðræði og mannréttindi og sköpun eiga að endurspeglast í starfsháttum skólans, samskiptum og skólabrag. Mikilvægt er að allir séu virkir og fái notið sín í skólasamfélaginu óháð kyni, þjóðerni, kynhneigð, fötlun eða öðrum aðgreinandi þáttum. Jafnrétti skal vera sýnilegt í öllu skólastarfi. Velja skal fjölbreyttar kennsluaðferðir og kennsluefni þar sem þess er gætt að vitna í heimildir sérfræðinga af mismunandi kyni eftir því sem tök eru á. Haft sé í huga að áhugamál kynjanna eru oft ólík og að í ákveðnum greinum gengur ákveðnu kyni betur en öðru. Starfsfólk sé fyrirmyndir og stuðli að jafnrétti í orði og verki.